Gỗ cate được được xếp trong những nhóm cây quý nhất Việt Nam, thường được sử dụng để chế tác những đồ mỹ nghệ và nội thất cao cấp, được mọi người ưa chuộng. Bài viết xin giới thiệu một số lý do khiến gỗ cà te được mệnh danh là loại gỗ quý nhất “hệ mặt trời”.
Gỗ cate là gì, thuộc nhóm mấy, phân loại?
Gỗ cate thuộc nhóm 2, tên tiếng anh là Afzelia xylccarpa, cây họ đậu, là giống cây khai thác để lấy gỗ. Chúng thường sinh sống ở các khu vực khí hậu nóng ẩm, nơi đất bằng hoặc hơi dốc và cao hơn so với mặt nước biển.
Đây là một loại cây phát triển chậm, ưa sáng, rụng lá vào mùa đông và ra hoa vào mùa xuân. Phân bố ở nhiều quốc gia trên thế giới và được nuôi dưỡng nhiều ở các nước Đông Nam Á. Ở Việt Nam, cây cate được trồng hầu hết các tỉnh thành từ Bắc vào Nam, đặc biệt tại các tình Gia Lai, Kon tum, Khánh Hòa…Cho sản lượng gỗ trung bình mỗi năm.
Hiện nay số lượng gỗ cate ở Việt Nam không còn nhiều, tuy dễ gây giống bằng hạt nhưng cần 50-60 năm cây mới trưởng thành. Nếu muốn cây cho chất lượng gỗ tốt và màu đẹp thì cần chăm sóc tốt và thời gian cần 100 năm. Có 3 loại ca te chủ yếu được biết đến ở nước ta như:
Cate Lào
Những khu rừng già tự nhiên ở Lào luôn là nơi sản xuất ra những giống gỗ quý hiếm nhất thế giới. Gỗ cate ở đây cũng được đánh giá cao về chất lượng cũng như màu sắc.
Ca te Lào có màu đỏ đậm, vân gỗ đẹp, cây gỗ khai thác có kích thước và đường kính lớn. Đa phần các loại ca te nhập khẩu từ Lào có tuổi thọ cao nên có giá trị lớn và được nhiều người “thèm khát”.
Cate Nam Phi
Gỗ Nam Phi có trọng lượng nhẹ, màu gỗ không sáng và bắt mắt bằng gỗ Lào do tuổi thọ không được cao. Do điều kiện sinh trưởng không phải là trong những khu rừng tự nhiên như ở Lào.
Tuy không có giá trị bằng gỗ Lào nhưng gỗ nhập khẩu từ Nam Phi cũng rất quý. Được sử dụng phổ biến trong việc chế tác đồ mỹ nghệ và đồ nội thất cao cấp.
Gỗ cate Việt Nam
Cate Việt Nam được sinh trưởng trong điều kiện thổ nhưỡng tốt nên được đánh giá khá cao về chất lượng. Nhưng vì sự khai thác quá mức nên hiện nay sản lượng ca te giảm đến mức báo động.
Hiện nay chúng đã được liệt kê sách đỏ Việt Nam. Cho thấy nguy cơ tuyệt chủng cao. Ngay cả những cây gỗ non chưa trưởng thành cũng bị đốn hạ để buôn bán lậu. Nên chính phủ nước ta cũng hạn chế việc kinh doanh cate trên thị trường. Tập trung khôi phục nòi giống.
Những cách để phân biệt gỗ cà te thật giả
Gỗ cà te là loại gỗ quý hiếm và có giá thành cao nên thường bị làm giả để trục lợi. Hãy là người mua hàng thông thái khi nắm vững những bí quyết kiểm tra sau:
Cách 1: Dựa vào vân gỗ
Vân cate rất đẹp và độc đáo nên không thể bị nhầm lẫn với loại gỗ khác. Gỗ cà te thật có màu đỏ đậm, đường vân gỗ lớn, giác gỗ màu vàng. Hoặc đen xen kẽ nhau như là da hổ. Bạn hãy dùng đèn pin soi kĩ trên thớ gỗ, nếu thấy những đặc điểm trên thì đó là gỗ thật.
Cách 2: Khối lượng và chất gỗ
Gỗ cate có tỉ trọng lớn, gỗ rất cứng và nặng, hơn các loại gỗ lim, gỗ sồi và gỗ hương. Bạn có thể cân kí, nếu khối lượng lớn có thể xác định là gỗ chất lượng. Nên kết hợp với việc kiểm tra vân gỗ có có độ chính xác cao hơn.
Giá trị của gỗ cate – loại gỗ quý nhất hệ mặt trời
Giá gỗ cate hiện nay khoảng 50-70 triệu đồng/m3. Không cần bàn về sự quý hiếm của loại gỗ này nữa. Chúng ta hãy tập trung vào những đặc tính nổi trội của cate dưới đây nhé.
Màu sắc: gỗ cate có màu đỏ vàng chuyển dần sang đỏ đậm. Tâm gỗ xoáy có màu đỏ bóng rất đẹp. Khi dùng gỗ cà te chế tác thành sản phẩm. Người ta chỉ phun phủ một lớp sơn PU để bảo vệ về tạo độ bóng. Không nhuộm bất cứ màu gì để giữ màu nguyên thủy của loại gỗ này.
Bởi lẽ màu sắc nổi bật của cate đã tạo thành thương hiệu và giá trị của loại gỗ này. Đặc biệt chúng không bị phai màu theo thời gian. Cate để càng lâu màu sắc càng đều và càng bóng, rất đẹp.
Vân gỗ: đường vân độc đáo, đỏ trắng đen xen tạo thành những cấu trúc đa dạng và đẹp mắt. Đặc biệt những u gỗ trên thân có vân đậm nét, sắc mảnh và có tính thẩm mỹ cao
Độ bền cao: Gỗ cate cứng, chắc và rất nặng, ít khuyết điểm. Thân gỗ thẳng, to tròn, có khả năng chịu có thể chịu va đập, lực ép và lực nén tốt. Những sản phẩm bằng gỗ cate như bàn ghế, vật phong thủy có tuổi thọ cao. Trung bình từ 20 năm đến vài trăm năm trong điều kiện bảo quản tốt. Gỗ chống mối mọt, chống cong vênh, nứt nẻ và trầy xước.
Có thể nu gỗ (bươu gỗ) quý hiếm
Nu gỗ là phần thương tật của cây, được hình thành trong quá trình cây chữa lành các vết thương do bị sét đánh, chặt chém,.. Tỉ lệ hình thành nu gỗ rất thấp, vào khoảng 1%. Và chỉ xảy ra ở những cây gỗ quý có tuổi thọ từ vài trăm năm, và cate là một trong số đó.
Khi cây ca te bị thương, chúng sẽ dồn một lượng lớn nhiều chất dinh dưỡng để chữa lành vết thương đó. Lâu ngày, chỗ thân cây thương tật đó sẽ phinh to ra và tạo thành nu gỗ.
Những nu gỗ này có kích thước lớn do hấp thụ dư thừa chất dinh dưỡng. Đặc biệt chúng có những vân hoa rất đẹp. Đan xen tạo ra những cấu trúc bắt mắt. Đây là quá trình dài lâu và chỉ xảy ra ở những loài gỗ quý như gỗ cate, sưa, huynh đàn…Và hàng trăm cây bị thương mới có được một cây hình thành nu gỗ.
